Μωσιόν και Ισαάκ Μπουρλά: οι «σκληροί» τραπεζίτες-τοκιστές της Θεσσαλονίκης (τέλη 18ου-αρχές 19ου αιώνα)
Αν πριν από τρία χρόνια ρωτούσαμε εκατό Έλληνες, ποιος είναι ο κύριος Αλβέρτος Μπουρλά, το πιθανότερο είναι ότι κανένας δεν θα τον γνώριζε. Σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων γνωρίζει ότι ο Αλβέρτος Μπουρλά, είναι ο Έλληνας πρόεδρος και διεθύνων σύμβουλoς της Pfizer, η οποία σε συνεργασία με την γερμανική BioNTech, παρασκεύασαν ένα από τα εμβόλια κατά του κορονοϊού. Ιδρυτές της BioNTech, είναι το ζευγάρι των Τούρκων Ugun Sahim και Oziem Tureci. Ελληνοτουρκική συνεργασία για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ας επανέλθουμε όμως στον Αλβέρτο (ή Αλμπέρ) Μπουρλά.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1961. Μεγάλωσε στη συμπρωτεύουσα. Είναι εβραϊκής καταγωγής. Σπούδασε στην Κτηνιατρική Σχολή του ΑΠΘ, της οποίας σήμερα είναι διδάκτωρ στη βιοτεχνολογία της αναπαραγωγής. Το 1995 μαζί με τη σύζυγό του, έφυγαν από την Ελλάδα. Από το 1993 είχε ήδη προσληφθεί στην Pfizer. Εργάστηκε σε επτά χώρες και ανέβηκε σταδιακά στην ιεραρχία της εταιρείας, φτάνοντας στη θέση του διευθύνοντας συμβούλου της Pfizer από την 1η Ιανουαρίου 2019, ενώ τον Ιανουάριο του 2020 ανέλαβε τη θέση του εκτελεστικού προέδρου της εταιρείας (Πηγή: Βικιπαίδεια).
Μωσιόν και Ισαάκ Μπουρλά: οι τραπεζίτες της Θεσσαλονίκης(18ος-19ος αι.)
Φαίνεται όμως ότι το επώνυμο Μπουρλά έχει ιστορία στη Θεσσαλονίκη. Στο βιβλίο του Ευάγγελου Α. Χεκίμογλου, «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ & ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ» (Εκδόσεις ΕΚΦΡΑΣΗ 1996), στο κεφάλαιο ΕΒΡΑΙΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ, βρήκαμε ότι δυο εβραϊκής καταγωγής τραπεζίτες με το επίθετο Μπουρλά, «έδρασαν» στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη (τέλη 18ου- αρχές 19ου αιώνα).
Ας δούμε τι γράφει για τους Μωσιόν και Ισαάκ Μπουρλά ο Ευάγγελος Χεκίμογλου. Να σημειώσουμε εδώ βέβαια, ότι δεν γνωρίζουμε αν είναι πρόγονοι του κυρίου Αλβέρτου Μπουρλά.
Οι σημαντικότερες επώνυμες αναφορές, κατά τον Ευάγγελο Χεκίμογλου, αφορούν τους τραπεζίτες Μωσιόν και Ισαάκ Burla. Τον Ιούνιο του 1795, έφτασε στη Θεσσαλονίκη απεσταλμένος από την Κωνσταντινούπολη (πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας), με φιρμάνι εναντίον των τραπεζιτών Μπουρλά. Σφράγισε το κατάστημά τους και τους οδήγησε στο οθωμανικό δικαστήριο. Οι πρόκριτοι της πόλης διαμαρτυρήθηκαν γιατί οι Μωσιόν και Ισαάκ Μπουρλά, είχαν την προστασία της Γαλλίας, ο ένας και της Αυστρίας, ο άλλος και ζήτησαν την αποφυλάκισή τους, καθώς είχαν καταδικαστεί από το οθωμανικό δικαστήριο.
Οι πρόκριτοι γράφουν χαρακτηριστικά: «Οι δύο αυτοί Burla είναι άτομα τα οποία, εκτός του ότι έχουν εις χείρας των τας περιουσίας όλων των κατοίκων της πόλεως, έχουν επίσης και το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων των Φράγκων εμπόρων. Οι Φράγκοι κινητοποιήθηκαν για να γλιτώσουν τις περιουσίες τους πιέζοντας του προξένους. Οι κατηγορίες κατά των Burla ήταν οι εξής:
α) αγόραζαν το βενετικό τζεκίνι (χρυσό νόμισμα, γνωστό και ως τσεκίνι <βενετ. zechin), σε υψηλή τιμή.
β) κρατούσαν μεγάλη προμήθεια στα ποσά που έστελναν στην Κωνσταντινούπολη για λογαριασμό του Δημοσίου.
γ) προσκόμιζαν ασήμι «χύμα» χαμηλής περιεκτικότητας στο νομισματοκοπείο. Πρόκειται για απόσπασμα από αναφορά του Βενετού πρόξενου στη Θεσσαλονίκη και σημαίνει ότι κατά πάσα πιθανότητα, οι Burla συγκέντρωναν τα διαθέσιμα ρευστά της πόλης και δανειοδοτούσαν το οθωμανικό κράτος ασκώντας παράλληλα εμπορία νομισμάτων.
Σύμφωνα με τον Ι.Κ. Βασδραβέλλη και τα «Ιστορικά Αρχεία Μακεδονίας, τόμος Α΄ Αρχείου Θεσσαλονίκης, σ. 207 :«Η τουρκική λίρα (…) είναι άριστον νόμισμα αλλά έχει το μειονέκτημα ότι οι Εβραίοι της αφαιρούν διαρκώς μέρος του βάρους της και σπανιότατα έχει την αναγραφόμενην επ’ αυτής αξίαν»(επιστολή Κορομηλά προς Διομήδη (3/11/1913).
Ο Μωσιόν Μπουρλά όμως, μνημονεύεται και σε έγγραφα πριν το 1795. Στις 30/11/1792, έδωσε δώρο 1.000 γρόσια στον δεύτερο ιεροδίκη της Θεσσαλονίκης, για να επικυρώσει το κατάστιχο (τεφτέρι), που πληρώθηκε από τον Εβραίο τραπεζίτη.
Στις 3/3/1793, δωροδοκήθηκε ο ιεροδικαστής για να εκδώσει ευνοϊκή γνωμάτευση για τους Χριστιανούς και πληρώθηκε με πιστωτικό έγγραφο του Μπουρλά.
Στις 26/3/1793, δόθηκαν σε Οθωμανό αξιωματούχο για να φτιάξει το σπίτι του(!), 757,60 γρόσια, τόσο από τους Χριστιανούς όσο και από τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Τα χρήματα των Χριστιανών, τουλάχιστον, καταβλήθηκαν με πιστωτικό έγγραφο του Μπουρλά.
Τέλος, στις 14/12/1793 η ελληνική κοινότητα της Θεσσαλονίκης έδωσε 210 γρόσια στον Μπουρλά «διά τους ταταρέους (ταχυδρόμους) όπου επήγαν και ήλθον από την Πόλιν». Αυτό είναι σαφές δείγμα ότι ο Μωσιόν Μπουρλά είχε οργανωμένο δίκτυο αποστολής χρημάτων και εγγράφων.
Αυτή είναι η ιστορία των Μωσιόν και Ισαάκ Μπουρλά, συνεπώνυμων του CEO της Pfizer. Είναι άγνωστο αν ήταν πρόγονοι του. Άλλωστε, το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Χρονικά» (Μάιος-Ιούνιος 1994), σελ. 22-29, όταν ο Αλβέρτος Μπουρλά ήταν μάλλον άγνωστος.
Υ.Γ. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή του άρθρου με αναφορά της πηγής και του ονοματεπώνυμου του συγγραφέα.
Μιχάλης Στούκας.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου